ตั้งแต่ 1 ธันวาคมที่ผ่านมา จีนบังคับใช้กฎหมายที่บังคับให้ผู้เปิดเบอร์โทรศัพท์ใหม่ต้องลงทะเบียนซิมการ์ดด้วยระบบจดจำใบหน้า แต่ยังไม่ชัดเจนว่ากฎหมายใหม่นี้จะใช้กับผู้ที่มีซิมการ์ดอยู่แล้วหรือไม่

ก่อนหน้านี้ผู้ใช้โทรศัพท์ต้องยืนยันตัวตนด้วยการแสดงบัตรประชาชนหรือพาสปอร์ต หลายบริษัทเริ่มสแกนใบหน้าของลูกค้าตั้งแต่ปีที่แล้ว รวมถึงแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียต่างๆ ก็บังคับให้ใช้ชื่อจริงและใช้หมายเลขโทรศัพท์ในการยืนยันตัวตน

ตั้งแต่เดือนกันยายน 2019 รัฐบาลออกประกาศบังคับให้ผู้ให้บริการโทรคมนาคมใช้เอไอหรือหาวิธีการอื่นๆ ตรวจสอบตัวตนของผู้ลงทะเบียนซิมการ์ด ทุกร้านทั่วประเทศต้องติดตั้งอุปกรณ์ตามกฎใหม่นี้ให้ทันวันที่ 1 ธันวาคม

กระทรวงอุตสาหกรรมและข้อมูลกล่าวว่า มาตรการนี้เป็นการ “คุ้มครองสิทธิที่ชอบธรรมทางกฎหมายและประโยชน์สาธารณะของพลเมืองในไซเบอร์สเปซ” ทำให้ง่ายต่อการติดตามตัวผู้ใช้อินเทอร์เน็ตทางโทรศัพท์มือถือ นอกจากนี้ กระทรวงยังอ้างเหตุผลว่า มาตรการนี้เป็นการคุ้มครองประชาชนจากการหลอกลวง และเป็นส่วนหนึ่งของการต่อต้านการก่อการร้าย

ผู้เชี่ยวชาญเตือนว่า จีนขาดการมาตรการควบคุมดูแลว่าควรใช้ระบบจดจำใบหน้าอย่างไร ตอนนี้บริษัทโทรคมนาคมจีนหลายสิบบริษัทกำลังร่างมาตรฐานของอุตสาหกรรมอยู่

ขณะที่มีความกังวลต่อความปลอดภัยของข้อมูลส่วนตัวและการยินยอมโดยสมัครใจของผู้ถูกเก็บข้อมูล นักสิทธิมนุษยชนบรรยายว่า มาตรการนี้เป็นอีกขั้นหนึ่งของรัฐดิสโทเปียที่คอยสอดแนมประชาชน ใกล้เคียงกับที่รัฐบาลจีนกระทำกับชาวอุยกูร์ในเมืองซินเจียง

เมื่อเดือนพฤศจิกายน อาจารย์มหาวิทยาลัยคนหนึ่งยื่นฟ้องต่อศาลโดยระบุว่า ระบบจดจำใบหน้าของรัฐบาลที่สแกนใบหน้าและเก็บข้อมูลส่วนตัวของเขาโดยปราศจากการยินยอมละเมิดกฎหมายคุ้มครองผู้บริโภค

ส่วนรัฐมนตรีกระทรวงศึกษาธิการก็บอกว่าจะควบคุมการใช้ระบบจดจำใบหน้า หลังจากที่พ่อแม่ของนักศึกษามหาวิทยาลัยนานจิงไม่พอใจ เมื่อรู้ว่าระบบจดจำใบหน้าเก็บข้อมูลของเขาโดยที่พวกเขาไม่รู้ตัว

ณ ปัจจุบันนี้ ระบบจดจำใบหน้าในประเทศจีนแพร่หลายอย่างมาก มีการใช้โรงเรียนมัธยม ขยายไปถึงคอนเสิร์ต จนถึงระบบขนส่งสาธารณะ 

ที่มา:

https://www.theguardian.com/world/2019/dec/02/china-brings-in-mandatory-facial-recognition-for-mobile-phone-users

https://www.reuters.com/article/us-china-technology-explainer/chinas-facial-recognition-rollout-reaches-into-mobile-phones-shops-and-homes-idUSKBN1Y60MN

https://www.bbc.com/news/world-asia-china-50587098

Photo: Bobby Yip / Reuter