1
การรุกรานยูเครนของรัสเซียไม่ประสบความสำเร็จดังที่ วลาดีมีร์ ปูติน ประธานาธิบดีรัสเซีย หรือพระเจ้าซาร์องค์ใหม่ของประเทศคาดคิด แถมทหารรัสเซียยังถูกสังหารเป็นจำนวนมาก รถถังถูกถล่ม รถบรรทุกน้ำมันหมด ความช่วยเหลือจากโลกภายนอกโดยเฉพาะจากตะวันตกที่ส่งยุทโธปกรณ์ เสบียง ความช่วยเหลือมากมายถึงยูเครน ยังไม่นับการคว่ำบาตรอย่างรุนแรงต่อชนชั้นนำรัสเซียแทบทั่วโลก ยิ่งทำให้รัสเซียดูจะประสบปัญหาอย่างมาก
งานนี้สร้างความอับอายให้กับปูตินที่ได้เห็นกองทัพรัสเซียที่ว่ากันว่าเกรียงไกร รบชนะเยอรมันนาซีในสงครามโลกครั้งที่ 2 กลับต้องมาสะดุดติดพันในสงครามกับยูเครน ซึ่งปูตินไม่เคยมองเป็นประเทศด้วยซ้ำ ความอับอายนี้ต้องมีผู้ถูกลงโทษ
และจะเป็นใครไม่ได้นอกจากเหล่านายพลในกองทัพรัสเซีย เจ้าหน้าที่หน่วยข่าวกรอง แกนนำของหน่วยงานเหล่านี้ล้วนเป็นบริวารที่ใกล้ชิดกับปูตินอย่างมาก
แต่เพื่อการสังเวยความอับอายให้กับรัสเซีย ปูตินอาจต้องยอมให้บุคคลเหล่านี้เป็นแพะรับบาป รวมถึงการเป็นการเชือดไก่ให้ลิงดู พร้อมเน้นย้ำว่าอย่าทำให้พระเจ้าซาร์องค์ใหม่แห่งรัสเซียคนนี้ผิดหวังโดยเด็ดขาด
2
แพะรายแรกที่มีสิทธิ์ถูกสังเวยก่อนใครเพื่อนเลย คือ พลเอก เซอร์เกย์ ไชย์โก รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมของรัสเซีย นี่คือบุคคลที่ใกล้ชิดพระเจ้าซาร์องค์ใหม่มากที่สุด เป็นคนวางแผนการรบในหลายศึกที่ผ่านมา อย่างไรก็ดี ต้องเข้าใจว่าเซอร์เกย์ไม่ได้เป็นทหารอาชีพตั้งแต่แรก เขาไม่เคยฝึกหรือเรียนเรื่องทหารมาเลย แต่เป็นวิศวกรที่ไต่เต้าอำนาจมาได้เพราะสนิทชิดเชื้อกับปูติน จนคนมองว่าเขามีโอกาสจะเป็นรัชทายาทสืบทอดบังลังค์ต่อจากปูตินด้วยซ้ำ
แต่เมื่อผลของการรุกรานยูเครนครั้งนี้ไม่เป็นที่น่าพอใจ การเชือดเซอร์เกย์เพื่อสังเวยให้กับความล้มเหลวก็เป็นสิ่งที่น่าสนใจมาก เพราะหากจะหาใครที่ควรรับผิดชอบในเรื่องนี้ ก็น่าจะเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมที่วางแผนคุมทัพ
สิ่งที่คนมองเซอร์เกย์แล้วรู้สึกขำ คือเขาไม่เคยฝึกทหาร แต่ชอบใส่เครื่องแบบเดินไปเดินมา และด้วยความที่ไม่ได้เป็นทหารอาชีพ มันจึงเป็นจุดอ่อนที่ทำให้เมื่อกองทัพรัสเซียต้องเจอสงครามกับข้าศึกของจริงอย่างกองทัพยูเครนที่ไม่ยอมแพ้ ยืนหยัดต่อสู้ และใช้อาวุธจากชาติตะวันตกสู้กลับ ทำให้ทหารรัสเซียปั่นป่วนเป็นอย่างมาก
ด้วยขวัญกำลังใจของทหารในรัสเซียที่ตกต่ำ ทำให้เหล่านายพลประจำกองทัพต้องลงไปบัญชาการศึกด้วยตัวเอง เนื่องจากระบบสั่งการในกองทัพรัสเซียยังเป็นระบบรวมศูนย์ ทหารชั้นผู้น้อยไม่มีอำนาจตัดสินใจ อะไรก็ต้องว่าตามนาย แถมระบบสั่งการ การคุยผ่านวิทยุสื่อสาร ไม่ได้เข้ารหัสป้องกัน จนทำให้ทหารยูเครนดักฟังและรู้ความเคลื่อนไหวกองทัพรัสเซียเป็นอย่างดี จนนำไปสู่การเด็ดหัวนายพลรัสเซียตายไปหลายรายแล้ว เรื่องนี้ยิ่งทำให้กองทัพรัสเซียดูห่วยแตกในสายตาชาวโลกมากขึ้นเรื่อยๆ
ตอนนี้เซอร์เกย์ดูจะเงียบหายและลดบทบาทลงไปมาก จนคนคิดว่าไม่นานแกอาจจะถูกปลดออก ซึ่งในอดีตที่ผ่านมาไม่ใช่ว่าปูตินไม่เคยเชือดหรือปลดคนสนิทของตัวเองออก หากทำงานห่วย ไร้คุณภาพ และน่าผิดหวัง ต่อให้สนิทเคยไปตกปลาด้วยกันอย่างเซอร์เกย์ ปูตินก็อาจสั่งเชือดว่าที่รัชทายาทของตัวเองได้
3
แพะรายที่ 2 คือนายพล วาเลรี เจอราสซิมอฟ ประธานคณะเสนาธิการร่วม ซึ่งเป็นตำแหน่งนายพลสูงสุดในสายการบังคับบัญชาของรัสเซีย เป็นรองเพียงรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมและปูตินเท่านั้น
หากจะโทษว่าทำไมกองทัพรัสเซียถึงล้มเหลวเพียงนี้ บางทีการเชือดนายพลที่เป็นทหารอาชีพก็ดูจะเหมาะสมกว่า เพราะ รมว.กลาโหมก็แค่วางแผนดูภาพรวม แต่นายพลทหารอาชีพที่เรียนด้านการรบมาทั้งชีวิตต่างหากที่ควรรับผิดชอบในความอ่อนหัดของรัสเซียนี้
หน้าที่ของนายพลวาเลรีในการบุกยูเครนนั้นง่าย คือทำให้สงครามจบไว แต่เมื่อมันไม่จบไว เขายิ่งควรรับผิดชอบอย่างมาก สำหรับนายพลคนนี้ เป็นทหารอาชีพมาตั้งแต่สหภาพโซเวียตยังมีอยู่ เขามีส่วนในการทำสงครามให้ปูตินมาอย่างยาวนาน โดยเฉพาะการปราบกองทัพเชเชนในปี 1999 ซึ่งเป็นการบุกทำสงครามที่โหดเหี้ยม วาเลรีก็เองมีส่วนร่วมในการวางแผนบุกยูเครน ไปคุมการซ้อมรบใหญ่ที่เบลารุสด้วยตัวเองก่อนทำการรุกรานด้วย
เขาคือชายยิ้มยาก แต่มีส่วนร่วมทุกการรุกรานของกองทัพรัสเซีย เอาเข้าจริงแล้วนายพลคนนี้แหละคือคนสำคัญของกองทัพรัสเซีย และได้ติดตามสถานการณ์ในยูเครนอย่างใกล้ชิดมาก
ผู้เชี่ยวชาญบอกว่าปูตินไม่สามารถรู้ทุกความเคลื่อนไหวในกองทัพได้หมด ขณะที่ รมว.กลาโหมก็ชอบโชว์การแต่งเครื่องแบบ แต่ไม่ได้มีทักษะด้านทหารมา ดังนั้นมันก็จำต้องพึ่งทหารอาชีพอย่างนายพลวาเลรีคนนี้
พอบทบาทของวาเลรีเป็นแบบนี้ การเชือดเขาก็อาจจะเป็นการสังเวยให้กับความล้มเหลวในยูเครนที่เหมาะสมได้ แต่ถ้าปูตินไม่อยากเปิดศึกกับกองทัพและเหล่านายพลที่คุมกำลังกันมานาน ซึ่งหากปลดสุ่มสี่สุ่มห้าอาจทำให้ขวัญกำลังใจทหารตกต่ำ หรือเสี่ยงจะมีการรัฐประหารโค่นตัวเองได้ ทางปูตินก็อาจหันไปพิจารณาหน่วยงานอื่น
แล้วจะมีแพะตัวไหนดีกว่าแพะที่ชื่อว่า หน่วยข่าวกรอง!
4
นิโคไล ปาตรูเชฟ เลขาธิการสภาความมั่นคงของรัสเซีย ชายที่คุมข่าวกรอง กุมข้อมูลลับมากมายรายนี้ เหมาะจะเป็นแพะให้ปูตินหรือไม่ ลองมาพิจารณากัน
ทหารวางแผนการรบ หน่วยข่าวกรองทำยิ่งไปกว่านั้น นั่นคือทำให้ชนะสงคราม แต่สิ่งที่เราเห็นคือ นอกจากกองทัพรัสเซียจะโหลยโท่ยในยูเครนแล้ว พวกเขายังประเมินรัฐบาลยูเครนและชาติตะวันตกแบบผิดพลาด จากที่คิดว่าไม่น่าจะมีใครช่วย แต่การรุกรานของรัสเซียทำให้ทั้งโลกรวมตัวเป็นหนึ่ง ทำให้ยุโรปตะวันตกเป็นปึกแผ่นอย่างมาก มาตรการคว่ำบาตร ลดการพึ่งพิงจากรัสเซียในยุโรปเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง ส่วนจีนเองก็ไม่ได้อยากมีส่วนร่วมในเรื่องนี้ นอกจากนิ่งไว้เสียดีกว่า
ทั้งหมดนี้จะไม่เกิดขึ้นเลย หากหน่วยข่าวกรองประเมินสถานการณ์ถูก และรายงานให้กับปูตินได้อย่างถูกต้อง ดังนั้นนิโคไลจึงล้มเหลวในการทำงานนี้อย่างมาก
ถามว่าปูตินคุ้มไหมกับการเชือดนิโคไล ก็ต้องบอกว่า ในบรรดาบริวารใกล้ชิดปูติน ซึ่งทุกคนขวาจัดคลั่งชาติกันหมด ตัวนิโคไลคือคนที่คลั่งสุดในบรรดาคนคลั่งทั้งหลาย เขาคือสายเหยี่ยวที่มีความตั้งใจจะกวาดล้างชาติตะวันตกออกไปจากการคุกคามรัสเซีย ความฝันอันบ้าคลั่งนี้อยู่ในหัวนิโคไลมาหลายปีแล้วด้วย
นิโคไลเป็นสายลับเก่า อยู่หน่วยเคจีบี ซึ่งเป็นชื่อหน่วยข่าวกรองสหภาพโซเวียตเดิม เขาคือลูกน้องคนสนิทปูตินมาหลายปีแล้ว ตั้งแต่ปูตินทำงานในเมืองเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก ไม่เพียงเท่านั้น เขายังคุมหน่วยข่าวกรองของรัสเซียด้วย เรื่องสายลับ การวางแผน ปั้นข่าวเท็จ ตลบแตลงข้อมูล เป็นสิ่งที่นิโคไลชำนาญอย่างมาก
แต่ปัญหาคือดูเหมือนสายลับเก่าอย่างนิโคไลในเวลานี้ จะทำอะไรผิดพลาดไปหมด
ดังนั้น ถามว่าปูตินจะเชือดสังเวยนิโคไลดีไหม ก็ต้องตอบว่าทำได้ เพราะตัวเขาเองได้มีส่วนร่วมในการวางแผนบุกยูเครนด้วย สุดท้ายเมื่อแผนไม่เป็นอย่างที่คิด ลูกน้องใกล้ชิดที่ภักดีของปูตินก็ควรโดนเด้งด้วยเช่นกัน แต่การเชือดบริวารที่ภักดีมาอย่างยาวนานนั้น เป็นอันตรายอย่างยิ่งในระบอบปูติน เพราะมิตรที่ดีอาจกลายเป็นศัตรูที่โหดเหี้ยมได้ แถมนิโคไลก็ทำงานให้ปูตินมาหลายปี รู้ข้อมูลต่างๆ มากมาย ที่อาจไม่เป็นคุณต่อพระเจ้าซาร์องค์ใหม่ได้
ดังนั้นถ้าจะเชือดหน่วยข่าวกรองให้เป็นแพะ ก็ยังมีตัวเลือกคนอื่นอีกเช่นกัน
5
หลังสหภาพโซเวียตล่มสลาย หน่วยข่าวกรองเคจีบีถูกแปรสภาพแตกยอดเป็น 2 หน่วยงาน แต่ที่ถือว่าสืบทอดการทำงานมาจากเคจีบีสุดคือ หน่วยข่าวกรอง SVR (The Russian Foreign Intelligence Service) ซึ่งมี เซอร์เกรย์ นารีชกิน เป็น ผอ. โดยอีกหน่วยงานที่ดูแลข่าวกรองในประเทศ และทำหน้าที่ต่อต้านสายลับต่างชาติคือ หน่วย FSB (The Federal Security Service) ซึ่งก็มีรูปแบบทำงานเหมือนสายลับเคจีบีเช่นกัน แต่มีขอบเขตในประเทศ โดยผู้รับผิดชอบหน่วยงานนี้ คือ อเล็กซานเดอร์ โบร์ทนิคอฟ ชาย 2 คนนี้แหละ คุ้มค่ากับการสั่งเด้งสุด
เพราะในช่วงที่การรุกยูเครนไม่คืบหน้าดังใจหวัง มีเจ้าหน้าที่จากหน่วยข่าวกรองถูกจับคุมตัวไว้ในบ้าน นับเป็นการขยับเชือดแพะของปูตินอย่างน่าสนใจมาก
ความไม่พอใจของพระเจ้าซาร์องค์ใหม่ต่อหน่วยข่าวกรองคุมสายลับสอดแนมไปทั่วโลกแต่กลับบ้อท่าในสถานการณ์ยูเครนอย่างน่าเจ็บใจนี้ ยิ่งสร้างความโกรธให้ปูตินในฐานะสายลับเก่าอย่างมาก ที่ผ่านมาสายลับของรัสเซียก่อเหตุสะเทือนขวัญไปทั่วโลก ทั้งลอบฆ่านักการเมืองฝ่ายตรงข้ามในต่างแดน โดยเฉพาะในยุโรป หรือการปั่นประสาทสร้างข้อมูลเท็จในการเลือกตั้งผู้นำโลกตะวันตก โดยเฉพาะสหรัฐอเมริกา ศัตรูตัวฉกาจที่ปูตินถือว่ายังเป็นคู่อาฆาตแค้นคนสำคัญ
เพราะสำหรับปูตินนั้น สงครามเย็นระหว่างสหภาพโซเวียตกับสหรัฐอเมริกายังไม่จบสิ้น ยังมีฉากต้องสู้ต่อเป็นรัสเซียกับอเมริกา
จะว่าไปความแค้นของปูตินก็มีส่วนถูก และยิ่งถูกกระพือขึ้นจากความล้มเหลวของหน่วยข่าวกรอง เพราะในช่วงก่อนที่จะมีการบุกยูเครนนั้น หลายประเทศมองว่ารัสเซียน่าจะขู่ ไม่น่าทำจริง แต่ซีไอเอ ซึ่งเป็นหน่วยข่าวกรองของอเมริกา ยืนยันข้อมูลนี้ต่อประธานาธิบดี โจ ไบเดน ว่ารัสเซียบุกแน่
ที่สำคัญคือทุกยุทธศาสตร์ ยุทธวิธีในยูเครน ซึ่งควรเป็นความลับ แต่ข้อมูลกลับหลุดไปถึงมือซีไอเอได้อย่างเหลือเชื่อ ทั้งหมดนี้ทำให้ปูตินไม่พอใจอย่างมาก เพราะถือเป็นการลูบคมเขี้ยวเล็บที่ปูตินคิดว่ามีประสิทธิภาพเป็นเขี้ยวเสือ แต่ลงท้ายกลับเป็นเล็บแมวไปได้
ดังนั้น หากจะเชือดความล้มเหลวในยูเครนและข่าวกรอง ก็ควรเชือดชาย 2 คนนี้เท่านั้น โดยตัว ผอ. SVR นั้น เป็นสายลับร่วมรุ่นกับปูติน และในช่วงกำแพงเบอร์ลินล่มสลาย ปูตินอยู่ในดรัสเดรน เยอรมันตะวันออก ก่อนเห็นโซเวียตถึงกาลอวสาน ตัวเซอร์เกรย์ก็ทำงานในเบลเยี่ยม โดยแสดงตัวเป็นคณะทูต แต่จริงๆ เป็นสายลับ เขาถือเป็นคนที่ใกล้ชิดปูตินมาก และด้วยประสบการณ์สายลับ ทำงานข่าวกรอง เขาน่าจะทำได้ดีกว่านี้
ตัวเซอร์เกรย์เป็นคนวงในที่ถูกปูตินล้อเลียน วิจารณ์ และทำให้อับอายอยู่หลายครั้ง ทั้งลับหลังและที่สาธารณะ ดังนั้นเชือดเขาไปก็อาจมีเหตุผล ในฐานะที่ทำงานพลาดเป็นสายลับตกยุค
ส่วน ผอ. FSB นั้น เขาคือผู้ชำนาญการในการฆ่าและขังคน วางยาพิษศัตรูการเมืองปูตินหลายครั้ง นี่คือชายที่มือเปื้อนเลือดของแท้ คนรัสเซียที่ออกมาชุมนุมประท้วงการรุกรานยูเครน แล้วถูกจับ ก็ด้วยการคุมเข้มจากการวางแผนของอเล็กซานเดอร์นี่เอง
โดยตัวของอเล็กซานเดอร์เอง เขาต่อต้านชาติตะวันตกสุดฤทธิ์สุดเดช และในฐานะคนที่ต้องพบประธานาธิบดีเพื่อส่งรายงานความมั่นคงให้ เชื่อได้เลยว่ารายงานแต่ละวันจะต้องเต็มไปด้วย เรื่องราวการคุกคามสร้างอิทธิพลของอเมริกากับชาติตะวันตกในรัสเซีย ซึ่งมันไปกระตุ้นเข้ากับความเกลียดชังของปูตินพอดี
คาดว่ารายงานของอเล็กซานเดอร์นั้นจะเต็มไปด้วยแผนการของตะวันตกที่จะสั่นคลอนความมั่นคงของรัสเซีย ซึ่งพอส่งรายงานทุกวัน มันก็มีผลต่อแนวคิดของปูติน ไม่ว่ารายงานนั้นจะจริง หรือมีข้อมูลมากแค่ไหน บางอันอาจมั่ว บางอันอาจเป็นเพียงเรื่องคาดการณ์ แต่พอรายงานทุกวัน ก็ทำให้ปูตินตัดสินใจผิดพลาดได้ โดยเฉพาะเรื่องยูเครน
ดังนั้น หากจะเชือดใครสักคน อเล็กซานเดอร์ก็มีส่วนจะถูกจัดการที่สุด ฐานรายงานข้อมูลพลาด หรือจะให้ดี ก็เด้ง 2 ผอ. ข่าวกรองคู่กันเลยก็ได้ ฐานปล่อยให้อเมริกาลูบคมได้ขนาดนี้
6
ตลอดเวลานั้น ปูตินมักรายล้อมด้วยคนใกล้ชิดอยู่รอบกาย คนที่พร้อมจะพูดในสิ่งที่ปูตินอย่างฟัง จนเมื่อพบความจริง ความล้มเหลวในกรณียูเครนที่สะเทือนยันบังลังค์ของพระเจ้าซาร์องค์ใหม่เป็นอย่างมาก การเชือดคนรอบตัว บุคคลใกล้ชิด ให้ตกเป็นแพะในความล้มเหลวของพระเจ้าซาร์องค์ใหม่ อาจจะเกิดขึ้นในเร็ววัน เพราะมันเป็นเรื่องที่ต้องรีบลงมืออย่างยิ่ง
แต่หากช้าไปกว่านี้ แพะที่จะถูกสังเวยในความล้มเหลวเรื่องการบุกยูเครนนี้ จะเป็นใครไปไม่ได้นอกจากตัวปูตินเอง บางทีนี่อาจเป็นจุดเริ่มต้นแห่งจุดจบของพระเจ้าซาร์องค์ใหม่ก็เป็นไปได้ ดังนั้นจึงต้องจับตาสถานการณ์ต่อจากนี้อย่างใกล้ชิด
ข้อมูลอ้างอิง
https://www.bbc.com/news/world-europe-6057326
https://www.ft.com/content/503fb110-f91e-4bed-b6dc-0d09582dd007
https://www.newyorker.com/news/q-and-a/the-purges-in-putins-shrinking-inner-circle
Tags: รัสเซีย, วลาดีมีร์ ปูติน, The Politician in Crime
