‘Pan’s Labyrinth’ หวนคืนฝันร้ายแห่งวัยเยาว์ ภูต ปีศาจ เด็กหญิง และเทพารักษ์ กับตอนจบที่ติดค้างในใจมาตลอดหลายสิบปี

[1]

Pan’s Labyrinth หรืออัศจรรย์แดนฝัน มหัศจรรย์เขาวงกต (2006) ภาพยนตร์แนวดาร์ก-แฟนตาซี ผลงานจากผู้กำกับ กีเยร์โม เดล โตโร (Guillermo del Toro) ที่ถูกเสนอชื่อชิงรางวัลออสการ์ (Oscars) ในปี 2007 ถึง 6 รางวัล และกวาดรางวัลไปทั้งหมด 3 รางวัล ภายหลังได้รับฉายา ‘หนังที่โดนชื่อเรื่องหลอก’ จากผู้ชม ซึ่งหากพิจารณาจากชื่อภาษาไทยหรือโปสเตอร์ ใครบ้างจะไม่คิดว่านี่คือภาพยนตร์แฟนตาซีที่มีเด็กเป็นตัวดำเนินเรื่อง        

ย้อนกลับไปตอนเป็นเด็ก ผู้เขียนยังจำได้ว่า พ่อถือแผ่นดีวีดี Pan’s Labyrinth มาให้เป็นของขวัญวันเกิด พ่อก็เหมือนคนส่วนใหญ่ที่ตัดสินหนังสือหรือภาพยนตร์จากหน้าปกเสมอ หลังจากกวาดสายตาอ่านเรื่องย่อด้านหลัง พ่อก็ตัดสินใจว่า นี่แหละ หนังที่เหมาะจะเป็นของขวัญวันเกิดให้ลูกสาว ผู้อยู่ในช่วงวัยที่กำลังแยกระหว่างโลกแฟนตาซีกับโลกแห่งความเป็นจริงไม่ออก แต่ความหวังดีและความไม่รู้ของพ่อกลับนำพาฝันร้ายมาติดค้างอยู่ในใจลูกสาวยาวนานหลายสิบปี

[2]

นี่คือเรื่องราวของเด็กหญิงผู้สูญเสียพ่อนามว่า โอเฟเลีย ภายหลังแม่แต่งงานใหม่และตั้งครรภ์กับ บิดัล กัปตันของเหล่าทหารที่ยึดมั่นในระบบฟาสซิสต์

ขณะนั้นเป็นช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 และสเปนกำลังเกิดสงครามกลางเมืองภายใต้การนำของเผด็จการฟรันซิสโก ฟรังโก พ่อเลี้ยงของโอเฟเลียได้รับมอบหมายให้ไปปราบปรามกบฏ โอเฟเลียและแม่ที่กำลังท้องแก่จึงจำเป็นต้องย้ายไปอยู่บ้านหลังใหม่กลางป่าเขา ภายใต้อาณัติของพ่อเลี้ยงที่โอเฟเลียเชื่อว่าเขาคือหมาป่าในร่างมนุษย์

ขณะที่โอเฟเลียเดินเตร็ดเตร่ไปทั่วเพื่อสำรวจพื้นที่ เธอค้นพบเขาวงกตเก่าแก่ที่ซึ่งมี ฟอน เทพารักษ์ผู้มีหน้าที่ดูแลเขาวงกตอาศัยอยู่ ฟอนกล่าวกับโอเฟเลียว่า เธอคือเจ้าหญิงโมอานนาแห่งอาณาจักรใต้พิภพ และทุกคนกำลังรอการกลับมาของเธออยู่ ทว่าการกลับไปดินแดนใต้พิภพนั้นไม่ง่าย โอเฟเลียต้องผ่านภารกิจสุดหินทั้งสามจากฟอน เพื่อพิสูจน์ว่าเธอยังคงมีดวงวิญญาณที่บริสุทธิ์เหมือนเดิม เมื่อทำภารกิจสำเร็จเธอจึงจะได้กลับบ้านใต้พิภพที่ซึ่งมีครอบครัวแสนอบอุ่นรออยู่

[3]

เสียงกระซิบจากต้นไม้ เจ้าหญิงแห่งอาณาจักรใต้พิภพ เหล่าภูตที่คอยช่วยเหลือ สัตว์มหัศจรรย์พูดได้ราวกับเป็นมนุษย์ ทั้งหมดประกอบสร้างให้ภาพยนตร์เรื่องนี้ถูกจัดอันดับเป็นภาพยนตร์แฟนตาซีได้ไม่ยาก

เว้นก็แต่หากมองลงไปลึกๆ จะพบว่า เหตุการณ์ในเรื่องเป็นช่วงสงครามกลางเมืองของสเปน สถานที่อันเต็มไปด้วยกลิ่นอายของความแร้นแค้น ความหดหู่ ความสิ้นหวัง และกลิ่นความตายตลบอบอวลในอากาศ สังเกตจากบรรยากาศภายในเรื่องที่ไม่สดใสเหมือนกับภาพยนตร์แฟนตาซีเรื่องอื่นๆ ถึงแม้จะเล่าผ่านสายตาของเด็ก แต่ก็ไม่อาจลดทอนความรุนแรงของสงครามไปได้  นอกจากนั้น เหล่าสัตว์มหัศจรรย์ก็ผิดแผกแปลกประหลาดจนอาจเหมารวมว่าน่ากลัวเกินกว่าจะเป็นภาพยนตร์สำหรับเด็ก

ผู้เขียนยังจำได้ดีว่าหลังดูภาพยนตร์เรื่องนี้จบ เกิดความรู้สึกสับสน มึนงง และหวาดกลัว แม้จะจำเรื่องราวทั้งหมดไม่ได้ แต่มีอยู่สองสิ่งที่จำได้ขึ้นใจ คือเหล่าสัตว์ประหลาดและฉากจบสุดงงงวย ซึ่งสัตว์ประหลาดเหล่านั้นกินเด็กเป็นอาหาร มีรองเท้าเด็กกองสูงใหญ่ในห้องโถงราวกับเป็นของสะสม และภาพวาดบนผนังก็เต็มไปด้วยเหตุการณ์การไล่ล่าจับเด็ก

นอกจากนี้ พวกภูตที่น่าจะสวยงามกลับมีรูปร่างน่าเกลียดน่ากลัว ยังไม่รวมถึงบรรยากาศในเรื่องที่อึมครึมที่ไม่ได้จบอย่างสุขนาฏกรรม แต่กลับเต็มไปด้วยฉากนองเลือด พร้อมทิ้งปริศนาไว้เป็นคำถามแก่ผู้ชมว่า ทั้งหมดคือเรื่องจริงหรือเป็นเพียงสิ่งที่โอเฟเลียจินตนาการ

[4]

Pan’s Labyrinth ฉายครั้งแรกในปี 2006 รู้จักในชื่อภาษาไทยคืออัศจรรย์แดนฝัน มหัศจรรย์เขาวงกต หลังจากกวาดรางวัลมาหลายเวทีก็ตีพิมพ์เป็นหนังสือในปี 2019 และได้รับการแปลเป็นภาษาไทยในปี 2024 โดยใช้ชื่อหนังสือเขาวงกตแห่งเทพารักษ์

สำหรับใครที่เคยดูภาพยนตร์แล้วเกิดคำถามกับตอนจบปริศนาเหมือนผู้เขียน สามารถมาร่วมไขคำตอบผ่านเขาวงกตแห่งเทพารักษ์ จัดพิมพ์โดยสำนักพิมพ์ปลาคาร์ป เนื่องจากภาพยนตร์ตัดฉากรายละเอียดสำคัญบางอย่างทิ้งไป ในขณะที่หนังสืออธิบายรายละเอียดไว้มากกว่า เพราะฉะนั้น หากอ่านจบจะสามารถรับรู้ถึงสารที่ผู้กำกับกีเยร์โมต้องการสื่อออกไปได้อย่างแน่นอน

ถึงแม้เรื่องราวจะเต็มไปด้วยสัตว์วิเศษ ภูต ปริศนา เจ้าหญิง แสงอาทิตย์ และจันทรา แต่ต้องขอเตือนไว้ก่อนว่า หนังสือเล่มนี้อาจไม่เหมาะสำหรับเด็ก เพราะระหว่างทางก็เต็มไปด้วยอุปสรรคที่โหดร้ายเกินกว่าจะเป็นหนังสือนิทานก่อนนอน